Het EK voetbal 2016  wordt het eerste Europees Kampioenschap waar 24 landen aan meedoen.

Het toernooi werd vier jaar geleden uitgebreid van 16 naar 24 teams. In 2012 won Spanje het toernooi in Polen & Oekraïne.

Het was een spannende strijd, net als tijdens het EK van 2008 in Zwitserland en Oostenrijk, met intens voetbal en veel drama.

Op wedstrijden inzettende voetbalfans kijken nu al uit naar hét sportevenement van deze zomer, met twee weken lang drie wedstrijden per dag en ook daarna nog heel veel actie!

Maar is de opzet met 24 teams een goede zaak of had de UEFA bij het vorige systeem moeten blijven, dat volgens velen aan de basis staat van het hoge speelniveau waar dit toernooi om bekend staat?

Laten we eens kijken naar de nieuwe structuur.

Besluit om het EK voetbal 2016 uit te breiden naar 24 teams

Het besluit om het Europees kampioenschap uit te breiden naar 24 teams kwam uit de hoed van de voormalige UEFA-voorzitter Michel Platini. De Fransman beweerde dat de Schotse en Ierse voetbalbonden in 2007 als eerste met het voorstel kwamen, waarna het op het UEFA Congres van 2009 in Kopenhagen werd aangenomen.

Platini kreeg zware kritiek op deze stap, die werd gezien als een poging om te profiteren van de maand van het voetbal. Het EK werd jarenlang gezien als een intiemer toernooi dan het WK, waarbij 32 landen strijden om de ultieme voetbalprijs.

Er zijn zorgen dat we die intimiteit zullen verliezen met acht extra deelnemende teams deze zomer. Helaas voor Platini zal hij zijn succes of mislukking niet persoonlijk meemaken. Hij werd verbannen uit de UEFA en verloor zijn voorzitterschap afgelopen december na beschuldigingen van betrokkenheid bij het lopende FIFA-corruptieschandaal.

Factoren die het uitbreidingsbesluit hebben gevoed

Geld. Als Platini's bewering dat de Schotse en Ierse voetbalbonden deel wilden nemen aan het Europees kampioenschap klopt, dan kun je hen of de UEFA nauwelijks de schuld geven voor deze expansiedrift. Vierentwintig teams betekent dat er 51 wedstrijden zullen worden gespeeld in de 10 Franse stadions. Vergelijk dat met de 31 wedstrijden bij de opzet met 16 teams en de grootte van het toernooi is in één klap verdubbeld. En dat genereert meer inkomsten uit kaartverkoop, televisierechten en commerciële deals.

De uitbreiding van het toernooi verhoogt ook de wereldwijde politieke kracht van de UEFA, aangezien tijdens het toernooi waarschijnlijk meer geïnteresseerde partijen toegang krijgen tot wedstrijden en speellocaties. Voetbal is tegenwoordig een wereldwijde sport en de UEFA, op hun hoede voor stevige investeringen uit China en de VS, heeft een zo groot mogelijk toernooi nodig in hun achtertuin.

Het prijzengeld is aanzienlijk verhoogd, van €196 miljoen die verdeeld werd tijdens het EK 2012 tot €301 miljoen in Frankrijk deze zomer. Er wordt aangenomen dat al circa €1,6 miljard is uitgegeven — vooral door lokale overheden — om de Franse infrastructuur en stadions klaar te krijgen voor het toernooi. Het land verwacht aanzienlijke economische effecten als gevolg van deze uitgaven.

Uitleg indeling 24 teams

Twintig landen kwalificeerden zich automatisch voor het EK voetbal 2016. De top twee in elk van de negen EK-kwalificatiegroepen haalde de loting, samen met het beste als derde geëindigde land (Turkije) en gastheer Frankrijk, dat automatisch was geplaatst.

Vier extra landen (Oekraïne, Hongarije, Zweden en Ierland) haalden via een playoff-ronde de eindfase van het toernooi.

Hierna wordt het lastig. Er zijn zes groepen op het EK voetbal 2016, waarvan de top twee in elke groep zich automatisch plaatsen voor de laatste 16. De vier beste als derde geëindigde teams gaan echter ook door, dus de kans om een ronde verder te komen is groter dan dat dit niet lukt. 

De UEFA heeft een ingewikkeld, maar naar eigen zeggen eerlijke manier gevonden om het schema voor de laatste 16 te bepalen en we weten pas welke als derde geëindigde ploegen tegen een als eerste geëindigd team spelen nadat alle wedstrijden uit de groepsfase zijn voltooid. In elk geval krijgt de winnaar van elke groep een als tweede geëindigde tegenstander, of een van de teams die derde werden in hun poule.

De UEFA heeft alle mogelijke uitkomsten al berekend. Dus als bijvoorbeeld de vier beste als derde geëindigde ploegen uit de groepen A, B, C en D komen, dan speelt de winnaar van groep A tegen de nummer 3 uit groep C. In werkelijkheid is het het beste om hier niet te veel over na te denken en het over te laten aan de mensen die ervoor gestudeerd hebben!

Zodra de wedstrijdindeling voor de laatste 16 is gemaakt, is het een regelrechte knock-out strijd tot de finale. Bij een gelijkspel wordt 30 minuten verlengd en worden er indien nodig strafschoppen genomen (de FIFA heeft de Golden Goal en Silver Goal in 2004 geschrapt).

Route naar de EK 2016 finale

Om de finale te halen, moet een team eerst de groepsfase overleven — en daarvoor zijn waarschijnlijk ten minste vier punten nodig. Twee overwinningen en een gelijkspel is altijd goed, een overwinning en twee gelijke spelen zou voldoende moeten zijn om als een van de beste nummers drie te eindigen.

Ervan uitgaande dat toppers zoals Duitsland, Spanje en Frankrijk worden ontweken, dan is enig optimisme over het behalen van de kwartfinale op zijn plaats. De achtste finale van het EK voetbal 2016 kan zware kritiek verwachten als de krachtsverschillen hierin te groot blijken (als gevolg van de uitbreiding van het toernooi naar 24 teams).

Overleef de achtste finales en je zit in de kwartfinales. Van Frankrijk, Duitsland en Spanje wordt verwacht dat ze allemaal de halve finales halen, dus de andere teams kunnen alleen maar hopen om hen te vermijden bij de laatste 8. Bereik de halve finale en alle inspanningen hebben geleid tot succes. Om de finale te bereiken, zijn uithoudingsvermogen, technische kwaliteiten en pure durf nodig. 

Kritiek op de opzet met 24 teams

Het belangrijkste probleem dat veel gokkers en deskundigen hebben met de opzet met 24 teams is dat het verondersteld wordt de competitie te verzwakken. Door acht 'zwakkere' landen zich te laten kwalificeren voor de eindronde is er een grotere kans op eenzijdige wedstrijden. Dit kan leiden tot 1X2-quoteringen die zeer onevenwichtig zijn in de groepsfase.

De schoonheid van een kampioenschap met 16 teams was dat het ongecompliceerd, eenvoudig en competitief was. Niemand weet welke invloed de acht extra landen zullen hebben op de kwaliteit van het vertoonde voetbal, laat staan op de amusementswaarde voor de toeschouwers.

Een ander probleem is dat de UEFA nu een ingewikkelde route heeft bedacht naar de laatste 16, waarbij slechts een bepaald aantal als derde geëindigde landen doorgaat in hun groep. Het voelt absoluut oneerlijk om te worden uitgeschakeld op het aantal doelpunten dat werd gescoord door een land uit een andere groep!

Deze kwesties zullen zich waarschijnlijk vanzelf oplossen en de UEFA zal een grondige evaluatie uitvoeren wanneer de stofwolken zijn opgetrokken. De kans is echter klein dat ze naar een compactere opzet teruggaan en ook de FIFA zal nauwgezet toekijken. Als de uitbreiding werkt, zal de FIFA mogelijk gaan voor een WK met 40 teams, wat in de nabije toekomst voor organiserende landen financieel een probleem kan gaan worden.

Inzetten op EK voetbal 2016